Jak odbudowywane są rządy prawa. Część 1.

1. Poprzedni post na tym blogu miał być ostatni, bo prawo — jak pisałem — już nikogo nie interesuje. Dziś, zaledwie pięć dni później poprzemy tę tezę przykładem, wyjątkowo smutnym, pokazując jak prawo kompletnie przestało interesować już nawet Ministra Sprawiedliwości i niektórych uczonych prawników.

2. Jak niektórzy z nas wiedzieli, a niektórzy dowiedzieli się dopiero ostatnio, jest w Polsce dwóch najważniejszych prokuratorów: Prokurator Generalny, czyli Minister Sprawiedliwości, pan Adam Bodnar i Prokurator Krajowy, jeden z zastępców Prokuratora Generalnego, który jest przełożonym prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, pan Dariusz Barski .

Ale taki zastępca to – okazuje się – jest dopust Boży. Bo zainstalował go minister Ziobro. A wywalić go, zgodnie z prawem, może Premier dopiero po uzyskaniu pisemnej zgody Prezydenta (patrz Art. 14 ust 1 ustawy o prokuraturze dz. U. 2023 poz. 1360). A jak taki Prokurator Krajowy jest niepotrzebnie wnikliwy, to może okropnie przeszkadzać w przywracaniu Rządów Prawa. Na przykład, jak wiemy z medialnych doniesień, prokuratura zainteresowała się czy akty notarialne z walnych zgromadzeń spółek medialnych nie zostały przypadkiem sfałszowane:

3. Ale, jak się na szczęście dla Rządów Prawa okazało, pan Dariusz Barski nigdy tak naprawdę Prokuratorem Krajowym nie był. Więc nie ma żadnej potrzeby go odwoływać i sprawa się wygodnie rozwiązuje.

Jak bowiem mówi nam w dziś ogłoszonym komunikacie Ministerstwo Sprawiedliwości:

W dniu 12 stycznia 2024 roku Prokurator Generalny Pan prof. Adam Bodnar w czasie spotkania z Prokuratorem Krajowym Panem Dariuszem Barskim wręczył mu dokument stwierdzający, że przywrócenie go do służby czynnej w dniu 16 lutego 2022 przez poprzedniego Prokuratora Generalnego Pana Zbigniewa Ziobro, zostało dokonane z naruszeniem obowiązujących przepisów i nie wywołało skutków prawnych. Zastosowano bowiem przepis ustawy, który już nie obowiązywał (..)

Wg obowiązującego prawa prokuratorzy mogą znajdować się w dwóch stanach służby – służbie czynnej lub w stanie spoczynku. Prokurator w służbie czynnej może być powoływany na wszelkie odpowiednie funkcje, zobowiązany jest do aktywnego świadczenia w ramach wykonywanych zadań, w zamian otrzymuje 100% uposażenia oraz katalog dodatków przewidzianych przepisami powszechnie obowiązującymi. Natomiast prokurator w stanie spoczynku nie wykonuje już żadnych zadań, nie może pełnić funkcji w jednostkach prokuratury, jednakże otrzymuje uposażenie, co do zasady nie mniejsze niż 75% uposażenia w stanie czynnym. (…)

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, osoba które pozostaje w stanie spoczynku nie ma możliwości bycia prokuratorem w Prokuraturze Krajowej, a także samym Prokuratorem Krajowym. Aby być Prokuratorem Krajowym, trzeba pozostawać w służbie czynnej.(…)

Pan Dariusz Barski jest wieloletnim prokuratorem, który (…) w 2010 roku przeszedł w stan spoczynku. (…)

W dniu 16 lutego 2022 roku, na postawie przepisu art. 47 ustawy wprowadzającej ustawę prawo o prokuraturze, został przywrócony do służby czynnej, a następnie w dniu 18 marca 2022 został powołany na pierwszego zastępcę Prokuratora Generalnego i Prokuratora Krajowego. (…)

Jednakże przywrócenie go do służby czynnej w 2022 roku zostało dokonane bez odpowiedniej podstawy prawnej. Pismo wręczone Panu Dariuszowi Barskiemu w dniu 12 stycznia 2024 stwierdza więc jego pozostawanie w stanie spoczynku, co oznacza brak możliwości pełnienia przez Pana Dariusza Barskiego funkcji Prokuratora Krajowego. (…)

Przeprowadzona analiza przepisów prawa oraz ich wykładni dokonana w oparciu o dostępne reguły interpretacyjne wskazała w sposób jednoznaczny, że przywrócenie Pana prokuratora Dariusza Barskiego do czynnej służby w dniu 16 lutego 2022 roku przez Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro zostało dokonane z naruszeniem obowiązujących przepisów, to jest przez zastosowanie przepisów ustawy, które już nie obowiązywały (czyli ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku Przepisy wprowadzające – Prawo o prokuraturze). Działanie Zbigniewa Ziobro zatem nie wywołało skutków prawnych, to jest faktycznie nie przywracało Pana Dariusza Barskiego do służby czynnej. Przywołany jako podstawa prawna przepis art. 47 § 1 i 2 ustawy Prawo Wprowadzające Prawo o Prokuraturze posiadał bowiem charakter incydentalny, czasowy i był zawarty w ustawie wprowadzającej nowe przepisy o prokuraturze. Przepis ten w istocie pozwalał na skorzystanie z jego dobrodziejstw jedynie w okresie dwóch miesięcy od jego wejścia w życie w 2016 roku, precyzyjnie wyłącznie w okresie od 4 marca 2016 do 4 maja 2016 roku. Dlatego też nie sposób uznać skuteczności decyzji Prokuratora Generalnego podjętej w trybie wspomnianego przepisu w dniu 16 lutego 2022 roku, a zatem po upływie blisko 6 lat od zakończenia jego obowiązywania.

4. Pierwsza myśl, kiedy się coś takiego przeczyta, jest taka, że ziobryści-nieudacznicy jak zwykle coś schrzanili. Na pewno przecież jest przepis pozwalający przywrócić prokuratora do służby ze stanu spoczynku. Tylko pewnie się na złą podstawę prawną powołali. Decyzja wydana z podaniem błędnej podstawy powinna być ważna, jeśli tylko istnieje poprawna podstawa. Ale pojawiałoby się tu pole do interpretacji i moja pierwsza myśl była taka że to jest właśnie to pole na którym pan Minister Sprawiedliwości postanowił wydać bitwę prokuratorowi Barskiemu.

Druga myśl jest taka, żeby przeczytać Prawo Wprowadzające Prawo o Prokuraturze. Jest tam rzeczywiście Artykuł 47:

Artykuł ten dotyczy prokuratorów którzy — jak prokurator Barski — przeszli w stan spoczynku przed wejsciem w życie Ustawy. I — jak każdy czytelnik widzi — nic w nim nie ma o tym że miałby on mieć ,,charakter incydentalny, czasowy”. Może więc cała Ustawa przestała obowiązywać ? Chyba nie:

Więc może gdzieś w tej ustawie jest że przepisy tych-i-tamtych artykułów obowiązują tylko dwa miesiące od jej wejścia w życie? Ustawa ma raptem 48 stron, nie jest bardzo długa. Niczego takiego nie znalazłem. Na wszelki wypadek wyszukałem w niej wszystkie wystąpienia wzorca ,,miesiąc”, jest takich wystąpień 6. I z całą pewnością żadne nie mówi nic na temat terminu o którym wspomina komunikat Ministerstwa. Potem, na wszelki wypadek, wyszukałem wszystkie wystąpienia wzorca 60 (bo może tam było napisane 60 dni?). Są 4 takie wystąpienia, trzy z nich mówią coś o terminach na różne decyzje, ale żadne nie ma najmniejszego związku z Artykułem 47. Na przykład:

5. Wszystko zatem wskazuje na to, że skończyła się epoka wygodnych wykładni, dynamicznie dopasowanych do konkretnego przypadku stosowania prawa. Zaczęła się epoka bezwstydnego wymyślania nieistniejących przepisów tam gdzie przepisy isniejące nie dają dość narzędzi. Narzędzi do czego? Do przywracania Rządów Prawa, ma się rozumieć.

Jak stwierdza Komunikat Ministerstwa;

zewnętrzne opinie prawne od uznanych ekspertów i autorytetów prawniczych, tj. prof. Anny Rakowskiej (Katedra Prawa Konstytucyjnego, Uniwersytet Łódzki), prof. Sławomira Patyry (Katedra Prawa Konstytucyjnego, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) oraz prof. Grzegorza Kucy (Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński), wskazują jednoznacznie, że działania podjęte przez Pana Ministra Zbigniewa Ziobrę w dniu 16 lutego 2022 roku, poprzedzone wnioskiem z tego samego dnia Pana prokuratora Dariusza Barskiego, zostały dokonane bez należytej podstawy prawnej i nie wywołują skutków.

6. Ten post ma tytuł: Jak odbudowywane są rządy prawa. Część 1. Bo juz widać że będą kolejne części. Nie wiem jeszcze o czym, ale będą.

7. EDIT, dodane parę godzin później. Pojawiły się różne dziwne wywody dotyczące tego, jak jeden z tych zapisów w Ustawie dotyczący 60 dni, który nie odnosi się w żaden sposób do Artykułu 47, w istocie się jednak do niego odnosi. Na przykład profesor Zimmermann wydał w tej sprawie ,,opinię”. Cały ten wywód jest dość absurdalny i ciężko go streścić. Ale na uwagę zasługuje zdanie:

prawo administracyjne jest gałęzią nadzwyczajnie skomplikowaną, wieloszczeblową i wielowątkową i nawet w zdrowym organizmie prawnym może to powodować zamieszanie interpretacyjne, w którym interpretacja danej normy, wynikającej często z wielu różnych przepisów, jako interpretacja dosłowna po prostu nie jest możliwa, gdyż może prowadzić do sprzecznych ze sobą wniosków. 

Mam pewną trudność, żeby wyobrazić sobie te sprzeczne ze sobą wnioski do jakich mogłaby prowadzić zupełnie oczywista dosłowna interpretacja Art. 47. Taki sławny uczony jak profesor Zimmermann powinien wiedzieć że clara non sunt interpretanda — przepis jasny nie wymaga interpretacji. I to nie jest jedynie mój pogląd, ale paru sądów też:

Jak na przykład rzekł Trybunał Konstytucyjny w roku 1999: „W państwie prawnym interpretator musi zawsze w pierwszym rzędzie brać pod uwagę językowe znaczenie tekstu prawnego. Jeżeli językowe znaczenie tekstu jest jasne, wówczas – zgodnie z zasadą clara non sunt interpretanda – nie ma potrzeby sięgania po inne, pozajęzykowe metody wykładni„.

A wcześniej NSA, w wyroku z 9 czerwca 1994: „Niedopuszczalne jest odwołanie się do innych reguł wykładni niż reguły językowe w sytuacji, gdy reguły językowe wskazują jedno określone znaczenie. Dopiero przy braku jednoznaczności po odwołaniu się do reguł języka prawnego i prawniczego powstaje możliwość a nawet konieczność odwołania się do reguł funkcjonalnych wykładni.„

I wreszcie Sąd Najwyższy ( 8.05.1998r sygn. akt I CKN 664/97): „W doktrynie i judykaturze sformułowana została reguła określająca następującą kolejność różnych sposobów wykładni: wykładnia językowa, wykładnia systemowa, wykładnia funkcjonalna (celowościowa). W myśl zasady interpretatio cessat in claris nie zawsze zachodzić będzie jednak konieczność użycia kolejno wszystkich tych sposobów, w szczególności nie będzie potrzeby sięgania po dyrektywy celowościowe, jeśli już po zastosowaniu dyrektyw językowych , czy też językowych i systemowych, uda się uzyskać właściwy wynik wykładni , to jest ustalić znaczenie interpretowanej normy”.

Myślicie, że to możliwe że profesor Zimmermann o tym nie słyszał?

8. EDIT 2, dodane w niedzielę wieczorem. Skoro wciąż tu ludzie wchodzą i czytają (co mnie w sumie trochę dziwi) a ja wiem coś czego wczoraj nie wiedziałem, to myślę że będzie miłe Panu jeśli się tym podzielę. Otóż, z jakiegoś kompletnie innego powodu, z którym nie chcemy mieć nic wspólnego, bo sprawa jest bardzo skomplikowana, kwestią tego co jest w Prawie Wprowadzającym Prawo o Prokuraturze przepisem mającym ,,charakter incydentalny, czasowy”, co zaś jest w nim ma charakter ,,ustrojowy”, zajmował się w swoim czasie Naczelny Sąd Administracyjny (I OSK 2234/17 – Wyrok NSA z 2019-09-24). Sprawa dotyczyła jakiegoś dodatku do pensji, który jakiś wojskowy prokurator dostawałby gdyby Artykuł 32 tej Ustawy (nie Art. 47, ale czytajcie dalej) był epizodyczny. Dodatku nie dostał, [EDIT – poprawiłem, wcześniej coś bez sensu tu napisałem] poszedł do sądu, wygrał, Prokurator Generalny wniósł do NSA skargę kasacyjną. NSA skargę oddalił stwierdzając, co mnie zupełnie nie zaskakuje, że jak coś jest przepisem epizodyczny, to ustawa mówi do kiedy to coś obowiązuje. Załączam obrazek. Dobranoc Państwu.

9. EDIT 3, [ w poniedziałek wieczorem]. A na koniec jeszcze Wam tu wkleję kawałek rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”. Ono mówi o tym, jak mają być napisane ustawy. A kawałek który wklejam mówi, jak się formułuje przepisy epizodyczne, czyli takie które mają ,,charakter incydentalny, czasowy”: